Geef ook blinden en slechtzienden volledig stemrecht - inclusief stemgeheim

In een land waar de participatiemaatschappij een belangrijke rol wordt toegedicht, is het opmerkelijk dat niet iedere burger de volledige toegang heeft tot één van de grondbeginselen van de democratie: je stem uitbrengen. Slechtziende en blinde Nederlanders zijn, ondanks alle beschikbare hulpmiddelen, nog vaak aangewezen op de hulp van medelanders om hun stem uit te brengen. Het wordt tijd dat hier definitief verandering in wordt gebracht.

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen kunnen in 45 Nederlandse gemeenten blinden en slechtzienden stemmen met behulp van een stemmal met audio-ondersteuning, waardoor ze zelfstandig van hun kiesrecht gebruik kunnen maken. Dit betekent automatisch dat dit in ruim 300 gemeenten niet mogelijk is, en blinden en slechtzienden daar aangewezen zijn op de hulp van een ziende. Het is in dat geval dus onmogelijk voor een blinde of slechtziende stemgerechtigde om anoniem zijn stem uit te brengen. Het zogeheten stemgeheim – een voorwaarde voor eerlijke verkiezingen – is daarmee een wassen neus geworden.

Saillant genoeg is een mogelijke oplossing voor dit probleem, digitaal of elektronisch stemmen, tot nu toe niet ingevoerd vanwege datzelfde stemgeheim. Deze verplichte, gewaarborgde anonimiteit maakt het namelijk onmogelijk om de uitslag van een elektronische stemming te controleren en dus om eventuele fraude op het spoor te komen.

We zullen het waarborgen van het volledige stemrecht voor iedereen voorlopig dus op een andere manier voor elkaar moeten krijgen. Een eerste stap is het vereenvoudigen van het stembiljet. Voor iemand zónder visuele beperking kan het al lastig zijn om wijs te worden uit het huidige stembiljet, laat staan voor een persoon die een zicht van minder dan twintig procent heeft. Ook auditieve of audiovisuele leeshulpmiddelen kunnen helpen, zodat een slechtziende in ieder geval weet welke partijen en personen er verkiesbaar zijn. Maar dan kom je bij het volgende probleem: het juiste bolletje rood kleuren. Er is op dit moment nog geen enkel hulpmiddel beschikbaar dat je kan vertellen waar je het potlood moet plaatsen.

De discussie rondom het volledige stemrecht voor blinden en slechtzienden is geen nieuwe discussie, bij elke verkiezing steekt deze de kop weer op. Het wordt dan ook tijd dat er een echte oplossing wordt gevonden, anders kan Nederland zich niet meer met goed fatsoen laten voorstaan op zijn ondertekening in 2016 van het VN-Verdrag voor rechten van personen met een handicap.

Michel Vloet werkt bij OrCam, ontwikkelaar van audiovisuele technologische hulpmiddelen voor blinden en slechtzienden